De website heeft recent een grote update gehad in de techniek, waarna nog niet alles weer perfect werkt. Kom je een foutje tegen, kopieer dan de link uit de adresbalk van je browser en deel hem via de chat of per mail, met een korte toelichting van de fout. Daarmee help je ons om de website weer goed in vorm te krijgen. Dankjewel!

Dit is een ontwikkelomgeving

Rouw en verdriet bij kinderen en jongeren

Ook kinderen en jongeren krijgen te maken met rouw en verdriet. Rouw en verdriet kunnen allerlei oorzaken hebben en diep ingrijpend zijn in het leven van kinderen en jongeren.

Programma
Met deze themapagina over rouw en verdriet bieden we een programma aan om te gebruiken tijdens een clubmiddag of verenigingsavond, zondagsschoolbijeenkomst, een catechese les of in het gezin. We bieden voor zowel de doelgroep kinderen als de doelgroep jongeren een video, een Bijbelrooster, creatieve verwerkingen en een Bijbelstudie om over het thema ‘Rouw en verdriet’ in gesprek te gaan.

“Geen mens is zó aanwezig als de mens die wordt gemist”

Bijbelse lijnen
In de filmpjes worden slechts enkele aspecten van verdriet en gemis en enkele Bijbelse gegevens aangestipt. Maar de Bijbel zegt meer. Deze informatie vind je in het document 'Bijbelse lijnen'.

Rouw en verdriet bij kinderen

Misschien ervaren kind(eren in je directe omgeving op dit moment heel persoonlijk rouw en verdriet. Omdat iemand die dichtbij hen staat heel ernstig ziek is, of inmiddels overleden is. Vroeg of laat worden alle kinderen in hun leven geconfronteerd met een overlijden. Dat is een ingrijpende gebeurtenis in het leven van een kind. Het liefst zouden we onze kinderen hiertegen beschermen, maar dat is helaas niet mogelijk. Als onze kinderen rouwen, is het allereerst van belang dat we er gewoonweg zijn. Dat we stil kunnen zijn en kunnen zwijgen.

Rouwproces
De Bijbel biedt wezenlijke troost. Die willen we de kinderen bieden. In onderstaande video worden verschillende onderdelen van het rouwproces in het leven van kinderen benoemd. Het is goed om met de kind(eren) hierover in gesprek te gaan. Er is een document ontwikkeld met gespreksvragen, psalmen en liederen om te zingen en gebedspunten die hier mogelijk bij kunnen ondersteunen.

"Wanneer zal ik sterven?"

Verwerken
Met behulp van onderstaand materiaal kan je zelf je programma met kinderen flexibel samenstellen. We bieden hiervoor:

  • Een verwerking bij bovenstaande video over rouw en verdriet met gespreksvragen, suggesties om te zingen en gebedspunten.
  • Een Bijbelleesrooster met gespreksvragen om met je kinderen meer te leren over wat de Bijbel zegt over verdriet en over de troostrijke beloften van de Heere.
  • Een introductie bij de verwerking ‘Tranen verzamelen’.
  • Een uitgebreide verwerking ‘Tranen verzamelen’ waarin de kinderen allemaal verschillende tranen maken die passen bij hun emoties.
  • Een beschrijving van een rouwkussen om zelf te maken of te kopen.

Materiaal voor kinderen

Hoe ga ik om met rouw en verdriet?

10 November 2020
7-9 jaar, 10-12 jaar
Filmpje
15-30 minuten
Een filmpje om met kinderen te bekijken rondom het thema rouw.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Bijbelleesrooster Rouw en verdriet

10 November 2020
7-9 jaar, 10-12 jaar
Uitnodiging
Een leesrooster om met kinderen 14 dagen lang stil te staan bij bijbelse lijnen rondom rouw en verdriet.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Verwerking - Tranen verzamelen

12 January 2021
7-9 jaar, 10-12 jaar
Werkvorm
Een creatieve verwerking rondom rouw en verdriet bij kinderen.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Rouwkussen

10 November 2020
0-3 jaar, 4-6 jaar, 7-9 jaar, 10-12 jaar
Tips en trends, Knutselwerkje
Maak of koop een rouwkussen voor je kind.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Verdieping
Als je meer wilt lezen over rouw bij kinderen of samen met de kinderen zelf, bevelen we deze boeken aan:

  • Herinneringsboek over iemand die veel voor je betekende (Driestar Educatief)
  • Pieter heeft verdriet – Willemieke Kloosterman-Coster (jong kind)
  • Rouw – Bettie Versluis e.a. (kind, autisme)
  • Jong verlies – Riet Fiddelaers-Jaspers (kind)
  • Mijn troostende ik – Riet Fiddelaers-Jaspers (jongere)

Rouw en verdriet bij jongeren

Ook jongeren krijgen te maken met rouw en verdriet. Dat kan heel recent zijn, maar ook langere tijd geleden (en mogelijk door een groot deel van de sociale omgeving van de jongeren weer vergeten). In beide gevallen grijpt dit diep in en is de manier waarop verdriet geuit en verwerkt wordt niet altijd voor de omgeving herkenbaar als (gedrag behorend bij of onderdeel van ) rouwverwerking.

“Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven.” – Mattheüs 11:28

Rouwverwerking
Het is niet mogelijk om je op verlies goed voor te bereiden. Iedereen ervaart dit op een andere manier. De ene jongere wil het liefst de hele dag praten over degene die hij of zij verloren heeft, terwijl een broer of zus er het liefst geen woord over zegt en er zelf over na wil denken. Toch kunnen de ervaringen van anderen jongeren wel helpen.

“Verlies betekent het kwijtraken van houvast. Iemand die onmisbaar is, verdwijnt zomaar uit je bestaan. Hoe meer we aan iets of iemand gehecht zijn, hoe moeilijker het is om afscheid te nemen en om los te laten wat dierbaar was. Het verwerken van verlies is dan ook een inspannende bezigheid.”
(Verder na verlies, Joke Korteweg)

Bert Troost, die zelf een zoontje en een schoonzoon aan de dood verloor, vertelt vanuit eigen ervaring. Wat gebeurt er met je als je iemand van wie je houdt, verliest? Welke emoties kun je dan ervaren?

Verwerken
Soms ervaren jongeren in het verdriet emoties die zijzelf helemaal niet zouden verwachten. Dat kan heel verwarrend voor hen zijn. Wat kan hen praktisch gezien helpen in een tijd van rouw? Wat zegt de Bijbel over lijden en hoe is God in de Heere Jezus daarbij en daarop betrokken? Door middel van een Bijbelrooster kun je hen helpen om verder te verdiepen in wat Gods Woord zegt over verdriet en lijden. We bieden creatieve verwerkingen die jongeren misschien kunnen helpen bij het uiten van verdriet. Met behulp van onderstaand materiaal kan je zelf je programma met jongeren flexibel samenstellen.

We bieden hiervoor:

  • Een Bijbelleesrooster met gespreksvragen om met de jongeren te bespreken.
  • Een persoonlijke Bijbelstudie voor jongeren aan de hand van Psalm 23.
  • Vijf suggesties voor creatieve verwerkingen om met de jongeren mee aan de slag te gaan.

Materiaal voor jongeren

Bijbelrooster jongeren rouw en verdriet

28 December 2020
13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Een leesrooster om met jongeren 7 dagen lang stil te staan bij bijbelse lijnen rondom rouw en verdriet.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Troost uit Psalm 23

20 January 2021
Een bijbelstudie over Psalm 23, om te gebruiken bij rouwverwerking met jongeren.
Lees verder
+
Ontwikkeld door
ABC van het geloof

Pastorale zorg en rouwprotocol
Hoe kun je troost bieden aan een rouwend kind of een verdrietige jongere? Op welke manier kun je als leidinggevende, gemeentelid of ambtsdrager je meeleven laten blijken aan kinderen in rouw? Zij verwerken rouw en verdriet op een geheel eigen wijze. In verschillende artikelen en protocollen bieden we jouw als volwassene hierin een handreiking. In de handreiking pastoraat voor rouwende kinderen wordt verwoord hoe een rouwproces bij kinderen verloopt en wat je in het algemeen of ambtelijk kan betekenen middels (pastorale) zorg. Deze handreiking pastoraat is ook beschikbaar voor de doelgroep jongeren. Ook bieden we een rouwprotocol voor ambtsdragers en leidinggevenden. Deze protocollen willen een handvat bieden om te helpen de juiste stappen te nemen met betrekking tot het proces van zorg en medeleven. We hopen dat deze handreikingen tot hulp mogen zijn in de begeleiding van kinderen en jongeren met rouw en verdriet.

Toerusting

Pastoraat aan kinderen en jongeren bij rouw en verdriet

20 January 2021
4-6 jaar, 7-9 jaar, 10-12 jaar, 13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Artikel
In dit artikel willen we graag wat dingen op een rij zetten waar u als ambtsdrager of opvoeder wat aan kunt hebben als rouw zich voordoet in het …
Lees verder
+
Ontwikkeld door
Doeners in de kerk

Rouwprotocol voor ambtsdragers en leidinggevenden

20 January 2021
4-6 jaar, 7-9 jaar, 10-12 jaar, 13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Artikel
Op verschillende manieren kunnen kinderen en jongeren geconfronteerd worden met rouw en verdriet. Dit protocol staat niet op zichzelf, maar is in …
Lees verder
+
Ontwikkeld door
Doeners in de kerk

Rouwen na zelfdoding

11 April 2024
10-12 jaar, 13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Artikel
0-15 minuten
Onder jongeren tot 30 jaar is zelfdoding de meest voorkomende doodsoorzaak. Terwijl andere doodsoorzaken allemaal een dalende trend laten zien, neemt …
Lees verder
+
Ontwikkeld door
Goed in vorm

Fasen in het rouwproces

11 April 2024
10-12 jaar, 13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Artikel
0-15 minuten
Rouw vanwege overlijden is een thema waar iedereen mee te maken krijgt. We verliezen een dierbare, die dichtbij ons stond of wat verder weg. Dat is …
Lees verder
+
Ontwikkeld door
Goed in vorm

Rouwen om het leven

11 April 2024
10-12 jaar, 13-15 jaar, 16-20 jaar, 21+
Artikel
0-15 minuten
Rouwen doe je als een geliefde overlijdt. Maar rouwen kan ook in andere situaties aan de orde zijn. Rouwen om het leven dat anders loopt dan gehoopt …
Lees verder
+
Ontwikkeld door
Goed in vorm

Troost bij God
Het belangrijkste is dat kinderen en jongeren bij alles wat hen overkomt, zij hun troost bij God Zelf mogen vinden. Want wat is er beter dan de troost van God bij intens verdriet? Het liefst zou je de tranen van de kinderen en jongeren willen drogen en hun verdriet wegnemen. Maar we mogen het aan de Heere overlaten op welke manier Hij werkt in het leven van onze kinderen en jongeren. Aan Hem mogen we onze kinderen overgeven en van Hem wijsheid, liefde en geduld verwachten.

Dan zullen ze wellicht niet op al hun vragen een antwoord krijgen. In een artikel rond dit onderwerp verwoordt ds. A. Versluis dat je in de (klaag)psalmen en het boek Job ziet hoe mensen hun indringende vragen en aanklachten helemaal aan God mogen uitspreken en dat ook doen, maar dat Hij niet op alle vragen een antwoord belooft. “Wij weten niet waarom het kwaad gebeurt, want wij zijn mensen en niet God […] Maar Hij is wel de God die in Christus is neergekomen in deze gebroken en zondige wereld. ‘Onze ziekten heeft Hij op Zich genomen, ons leed heeft Hij gedragen.’ (Jes. 53: 4) Bij die Heere kun je met alle vragen terecht.” (De Wekker, 10 april 2020)